Otvoreni podaci visoke vrijednosti

Pojam otvorenih podataka

Pojam otvorenih podataka se odnosi na podatke u mašinski čitljivom i otvorenom formatu, dostupne za ponovnu upotrebu. Ponovna upotreba podrazumijeva korišćenje otvorenih podataka od strane fizičkih ili pravnih lica, za komercijalne ili nekomercijalne svrhe, koje treba da budu drugačije od prvobitnih za koju su podaci bili prikupljeni ili proizvedeni. Ponovna upotreba obuhvata mogućnost njihovog:

• umnožavanja,
• distribucije,
• stavljanja na raspolaganje trećim licima,
• prilagođavanja,
• povezivanja sa drugim podacima,
• integrisanja u poslovne procese, proizvode i usluge,
• kao i druge ponovne upotrebe.

Podaci moraju biti u obliku koji je pogodan za računarsku obradu (mašinski čitljivi), odnosno obliku koji omogućava lak pristup i manipulaciju podacima pomoću računarskih programa. U pogledu drugog preduslova - otvorenosti, najpotpuniju definiciju daje McKinsey¹ koji "Openness" ili "liquidity" opisuje sa četiri karakteristike:

• setovi podataka koji su svima dostupni bez ograničenja (domena ili količine),
• dostupni u formatima pogodnim za dalju obradu,
• besplatni.

Vrijednost otvorenih podataka može da varira u zavisnosti od nivoa detalja u samim strukturama i izvornosti, kompletnosti i ažurnosti. Na primjer, skupovi podataka koji sadrže agregirane informacije, kao što je broj provala ili drugih kriminalnih aktivnosti koje su počinjene u nekom gradu ili dijelu grada za mjesec dana, iako važan, ima manju upotrebnu vrijednost od podatka koji prikazuje vrijeme u danu i lokaciju svake provale ili druge kriminalne aktivnosti, ili čak prijave ovih aktivnosti u realnom vremenu, onako kako one nastaju. Slično tome, pristup neobrađenim podacima, gdje za to postoji jasna analiza rizika koja pokazuje da oni ne mogu biti zloupotrebljeni, ponekad omogućava originalniju ponovnu upotrebu od propisno obrađenih i objavljenih podataka o nekoj konkretnoj pojavi. Uzimajući u obzir prethodno navedeno, kao potkategorija open-data setova, pojavljuju se podaci visoke vrijednosti (High-value data sets, HVDs) i oni označavaju fajlove/setove čija je ponovna upotreba povezana sa značajnim benefitima za društvo, životnu sredinu i privredu uopšte. High-value data setovi nijesu fiksna kategorija oko koje postoji opšta saglasnost¹, već se kroz vrijeme prepoznaju novi, na bazi faktora kao što su:

• uticaj na održivi razvoj,
• ekonomski efekti što uključuje i opseg primjene,
• potencijal za inovacije,
• re-upotrebljivost,
• kvalitet podataka i njihove dokumentacije,
• modaliteti pristupa.